Trading, to aktywność nierozerwalnie związana z pieniądzem.
Można nawet powiedzieć, że w umysłach traderów trading równa się pieniądze (w szczególności: zyski lub straty oraz ich konsekwencje)
Z tego też powodu fundamentalny wpływ na efekty osiągane przez traderów mają ich reakcje, aktywności i zachowania podejmowane wobec pieniędzy (nie tylko zresztą w kontekście tradingu).
Zachowania te i postawy wobec pieniędzy są przedmiotem badań takich dziedzin nauki jak Ekonomia Behawioralna oraz Psychologia Ekonomiczna.
Trader świadomy tego, jak ważna jest psychologia tradera / tradingu, powinien systematycznie sięgać do wyników tego typu badań.
Dzięki temu lepiej będzie rozumiał i zarządzał swoimi reakcjami, emocjami i zachowaniami w kontekście pieniądza.
A to – z pewnością – przełoży się na wyższą skuteczność w tradingu.
Zacznijmy zatem od wyjaśnienia podstawowych pojęć, aby w kolejnych artykułach móc skupić się na praktyce. Pozwoli to także na bardziej świadome i trafniejsze sięganie do źródeł rzetelnej wiedzy.
Psychologia Ekonomiczna i Ekonomia Behawioralna – czym różnią się te dziedziny nauki z punktu widzenia tradera oraz kiedy i dlaczego warto do nich sięgać.
Punktem wspólnym obu dziedzin są pieniądze i ich rola w życiu i aktywnościach człowieka.
W przypadku Psychologii Ekonomicznej zadajemy sobie pytanie w jaki sposób procesy ekonomiczne (także to, co dzieje się w kontekście finansów) wpływają na psychologie człowieka.
W kontekście tradingu może to być:
- strategie podejmowania decyzji wynikające z procesów poznawczych, emocjonalnych, behawioralnych, itd.
- zachowania i reakcje wynikające z poczucie bezpieczeństwa finansowego (i np. jego wpływ na decyzje w tradingu) oraz poziom zadowolenia z siebie (w tym poziom samooceny) wynikający z efektów osiąganych w tradingu (i nie tylko)
- wszelkie inne zachowania ekonomiczne tradera wynikające z jego wartości, ważności i przekonań.
Innymi słowy, bardzo mocno upraszając, jeśli szukasz wyjaśnienia swoich decyzji, zachowań i reakcji w kontekście decyzji wpływających na Twoją sytuację ekonomiczną, szukaj ich m.in. właśnie w psychologii ekonomicznej.
Z kolei Ekonomia Behawioralna spogląda na powyższe tematy przede wszystkim z punktu widzenia procesów ekonomicznych tj. szuka odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób psychologia człowieka, jego emocje, reakcje, działania wpływają na procesy ekonomiczne.
W szczególności dot. wyjaśnienia odstępstw od założeń teoretycznych dot. zachowań ludzi.
Ciekawym przykładem tego typu badań są próby odpowiedzi na pytanie: dlaczego tak bardzo skłonni jesteśmy dyskontować natychmiastowe zyski zamiast poczekać na wyższą, ale odroczoną w czasie gratyfikację (w tradingu zbyt szybkie zamykanie pozycji spowodowane przymusem natychmiastowej realizacji zysku).
Częścią Ekonomii Behawioralnej są Finanse Behawiorlane, czyli dziedziena, która w szczególności zajmuje się zachowaniami inwestorów (w oczywiście także traderów) na rynkach kapitałowych.
Dziedzina ta pojawiła się w odpowiedzi na potrzebę badania dwóch założeń: o racjonalności decyzji oraz o efektywności rynków.
Najprościej rzecz ujmując przez wiele lat przyjmowano, iż cena na rynkach kapitałowych jest wynikiem racjonalnych czynników (np. racjonalnych decyzji podejmowanych przez inwestorów) i nie mają na nią wpływu np. emocje owych inwestorów.
Okazało się to absolutnie nieprawdziwe. Zatem, aby zrozumieć procesy dziejące się na rynkach kapitałowych konicznym okazało uwzględnienie procesów psychologicznych inwestorów.
I tym właśnie zajmują się Finanse Behawioralne. W ramach tej dziedziny prowadzi się badania dot.:
- procesów decyzyjnych (w tym błędów wynikających z nieefektywnego przetwarzania informacji oraz działania emocji)
- błędów (złudzeń) poznawczych, które nieodmienne towarzyszą inwestorom.
Z punktu widzenia tradingu to właśnie dziedzina Finansów Behawioralne jest szczególnie kluczowa, ponieważ pozwala wyjaśniać dlaczego – jako traderzy – podejmujemy takie, a nie inne decyzje oraz w jaki sposób te decyzje optymalizować.
Ale Finanse Behawioralne nie wyczerpują całości tematu zachowań i procesów umysłowych (a więc także i decyzji) człowieka w kontekście pieniądza.
Np. na decyzje tradera w tradingu mają wpływ nie tylko kwestie badane przez finanse behawioralane ale także np. wszystko to, co dzieje się w ważnych życiowych sferach tradera nie związanych z tradingiem, ale związanych z finansami. A zatem np. każda inna aktywność która wpływ na sytuację finansową tradera.
I dlatego niezmiernie ważnym jest to, abyśmy – jako traderzy – nie ograniczali się tylko i wyłącznie do finansów behawioralnych, ale mieli na uwadze także Psychologią Finansową / Psychologię Pieniądza (która jest częścią Psychologii Ekonomicznej) – dziedzinę, która zajmuje się wszelkimi naszymi zachowaniami wobec pieniędzy, które ukierunkowane są na „pozyskiwanie, dysponowanie i pomnażanie pieniędzy oraz aktywności poznawczej i procesów motywacyjno-emocjonalnych im towarzyszących” (Wąsowicz-Kiryło, 2008).
Mówiąc „po ludzku” Psychologia Finansowa zajmuje się wszystkimi naszymi aktywnościami (zachowaniami, reakcjami, działaniami, itd.), zarówno świadomymi jak i nieświadomymi, które prowadzą do zmian chwilowych lub trwałych w naszej sytuacji finansowej.
I z punktu widzenia tradingu jest to druga, szalenie istotna dziedzina psychologii, ponieważ oczywistym jest, iż to jaka jest Twoja ogólna sytuacja finansowa i np. poziom poczucia bezpieczeństwa finansowego ma dramatycznie duży wpływ na Twój trading.
A z kolejnych artykułów dowiesz się w jaki sposób wiedza wynikająca z opisanych powyżej dziedzin nauki może wesprzeć Cię w osiąganiu pożądanych efektów na rynkach finansowych.
